dinsdag 30 juli 2013

De mythe van beleid


Beleid "Vogelaarwijken" mislukt
De kranten staan vol. Uit onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau blijkt dat het rijksbeleid voor de Vogelaarwijken niet heeft gewerkt. Miljoenen in een bodemloze put. Op de social media buitelen de voor en tegenstanders over elkaar heen, om te ontkrachten of te nuanceren wat er in het rapport staat of juist om gelijk te halen en alle inzet als verspilde energie uit te vergroten.

En ook ik kan het niet laten er een blog over te schrijven. Graag belicht ik echter een onderliggend fenomeen. Het gaat me niet zozeer om het werk in de wijken te huldigen of te ontkrachten en daarmee de rapportage te omarmen of juist tegen te spreken. Ik heb zelf jaren in Rotterdam Zuid in en aan Vogelaarwijken mogen werken en kan niet anders zeggen dan dat beide kanten waar zijn. Mijn zorg zit een laag dieper. Het is de mythe van beleid die me activeert iets te schrijven.

De maakbaarheid voorbij
Het is heel vervelend voor alle hoogopgeleide beleidsdenkers die, en dat meen ik oprecht, met beste bedoelingen en goede ideeen proberen beleid uit te werken dat dan vervolgens 'uitgerold' wordt over wijken. In de meeste gevallen werkt het niet. Het wrange is, dat dit mislukken continu zelf gecreerd wordt met het uitwerken van dat beleid. Immers beleid heeft kaders en plannen worden getoetst op het passen binnen die kaders. Het moet meetbaar en SMART zijn, omdat anders niet vast te stellen is of het beschikbaar gestelde geld wel effectief is ingezet. En juist deze cirkel maakt dat we continu beleid bedenken dat we meetbaar maken, waardoor we vaak de kern missen, en vervolgens, na meten, constateren dat het niet werkt en weer nieuw beleid bedenken...

Nog los van de discussie of in beleidstorens de daadwerkelijke kern van wat zou moeten gebeuren geraakt kan worden, is het vooral de behoefte het meetbaar te maken, die maakt dat de resultaten zoals vandaag gepresenteerd in het rapport van het SCP zijn zoals ze zijn. Beleid wordt te instrumenteel gemaakt. Niet de kwaliteit van het werken in wijken, maar het passend zijn in het beleidskader, wordt gehonoreerd. Er wordt continu op het verkeerde gestuurd, omdat de aan de voorkant bedachte parameters al onjuist of 'te plat' zijn. Niet beleid, maar mensenwerk maakt het verschil... Not all that counts can be counted, and not al that can be counted counts, is één van de meest bekende quotes van Albert Einstein. Het raakt denk ik erg de kern van deze vicieuze cirkel.

Meedoen
Bovenstaand probleem houdt zichzelf in stand mede doordat de wijkwerkers, of degenen die daar net 'boven' staan en voor de financiering zorgen, zich continu richten op wat beleid 'nu weer verzonnen heeft'. Immers als ik mijn vanuit de wijk ontstane kennis vertaal in wat moet gebeuren en ik pas dat zo aan dat het past in waar de beleidsbepaler en geldverstrekker zijn zak geld aan verbindt, komt er een enorme berg middelen los. Dit laatste trucje is een kwaliteit op zich en staat los van de kwaliteit van het wijkplan. Ergo niet de beste wijkplannen, maar degene die het best zijn plan weet in te passen en verkopen aan de subsidieverstrekker ontvangt het geld. En dat is veilig voor die verstrekker, want het past in de kaders en is daarmee meetbaar en afrekenbaar. Daarmee krijgen niet de beste plannen, maar de best meetbare plannen het geld. En dat zijn vaak nu net niet de plannen die het beste voor de wijk betekenen.

Vertrouwen
Wat dan wel? De tegengestelde beweging dan wat het rapport als reflex opwekt is nodig. De neiging is om verontwaardigd nog harder te proberen bij nieuwe beleidsplannen de meetbaarheid en afrekenbaarheid in te breien, want 'dit gaat ons niet nog en keer gebeuren'. Het effect is dat het dan juist wel weer gebeurd. Het tegengestelde is nodig: loslaten en vertrouwen. De wijk zelf weet wat nodig is en is verrassend zuinig met vertalen van hun behoeften. Die dan wellicht niet voldoen aan alle kaders maar wel werken. Ik ken in Rotterdam het voorbeeld van een gevaarlijke weg langs een plein met spelende kinderen waar een simpel Intratuin bloembakje en kneuter tuinhouthekje, door de bewoners zelf via een vrijgegeven budget bedacht en gehaald, veiligheid bracht. Niet vandaalproof, niet architectuur esthetisch, maar wel functioneel en goedkoop. Bovendien werd het niet gesloopt, omdat het van de bewoners zelf was...

Nieuw beleid? Njet!
De wijkbewoners, samen met direct aan de wijk gelieerde werkers, kunnen het heel goed zelf. En met verbazingwekkend weinig geld. Het vraagt een nieuw soort professionalisme om dit te faciliteren. Want het is eenvoudig, maar niet makkelijk. Dienstbaarheid, aanwakkeren van menselijke kwaliteiten en passie, en tijdig loslaten lijkt daarbij nodig. Bij het op zoek gaan naar deze 'burgerkracht', hoort misschien wel een 'nee' zeggen tegen grootse beleidsplannen: "We hebben jullie en zelfs jullie geld niet nodig. We doen het zelf wel...." De civil society op z'n best, die de uitgebluste zichzelf vastdraaiende beleidsmachine van de overheid definitief buitenspel zet. Ik geloof zeker dat het kan. Nogmaals dat is eenvoudig en niet makkelijk. De professional en professionele organisaties die deze weg waarlijk durven te betreden krijgen van mij een dikke plus. Niet voor, misschien een heel dienstbaar 'met', maar vooral door de bewoners.


Geen opmerkingen:

Een reactie posten